Wat is het optimum aantal dagen tussen twee regeneraties en wat zijn de voor- en nadelen van kortere of langere periodes?

kalender

De vraag die we in dit artikel beantwoorden en toelichten is wat de optimale intervaltijd is tussen twee regeneratiemomenten van een waterontharder.

Hoewel het antwoord niet in beton gegoten is, zijn we van mening dat je zou moeten streven naar een regeneratie intervaltijd van zes dagen. Deze mening wordt ook gedeeld door de"Schweizerischer Verein des Gas- und Wasserfaches SVGW" die in haar voorschriften heeft opgenomen dat uiterlijk eens in de zeven dagen een regeneratie moet plaatsvinden.

Deze streefwaarde is een balans tussen de aanschafprijs van de ontharder, het voorkomen van onnodige verspilling van spoelwater en regeneratiezout en het risico beperken van kanaalvorming en bacteriegroei.

Een woord vooraf

We realiseren ons dat dit een lang artikel is. Daarvoor is gekozen omdat naar onze mening de regeneratie intervaltijd het belangrijkste selectiecriterium is bij de aankoop van een waterontharder en dus alle aandacht verdient.

In detail willen wij uitleggen hoe we onze mening hebben gevormd en een voorkeur hebben voor een regeneratie intervaltijd van zes dagen. Niet iedereen zal deze mening delen. Zoals wij al in onze voorwaarden hebben aangegeven is het verstandig niet alleen uit te gaan van de informatie van deze website maar je altijd breder te informeren en zelf zo een mening te vormen.

Als iemand ons zou vragen een waterontharder te helpen kiezen, starten we als eerste te vragen naar het waterverbruik per jaar en de hardheid van het water. Met die twee gegevens zijn wij in staat waterontharders te selecteren die een regeneratie intervaltijd hebben rond de zes dagen. Pas na die eerste selectie gaan we naar andere aspecten kijken zoals minimale gewenste doorstroomsnelheid, simplex of duplex, compact of duo model, werking op basis van 230 Volt, batterijen of waterdruk, et cetera.

Met de kieswijzer waterontharders kan je zelf deze selectie maken en wordt uit het enorme aanbod een behapbaar aantal modellen gepresenteerd.

De regeneratie intervaltijd is dus naar onze mening niet alleen heel belangrijk maar maakt het kiezen ook een stuk eenvoudiger.

Bij waterontharders geldt "groter is niet beter" en "kleiner is ook niet wenselijk".

Een relativerend woord is hier op zijn plaats. Wanneer je afwijkt van onze voorkeur regeneratie intervaltijd van zes dagen en een model koopt die een intervaltijd heeft van bijvoorbeeld drie of twaalf dagen, zal je nog steeds heerlijk zacht water krijgen. De optimale regeneratie intervaltijd heeft dus niets te maken met het al dan niet goed kunnen ontharden van het water.

Stel dat je kiest voor een "te grote" waterontharder die daardoor een langere intervaltijd heeft dan zes dagen, dan koop je niet alleen een apparaat die meer ruimte inneemt maar ook nog eens meer geld kost dan noodzakelijk. Daarnaast zal door de langere intervaltijd de kans op bacteriologische besmetting en kanaalvorming groter zijn ten opzichte van een model die onze voorkeur regeneratie intervaltijd heeft. Bij waterontharders geldt "groter is niet beter" en "kleiner is ook niet wenselijk". Bij waterontharders is een op maat gesneden oplossing altijd wenselijk.

Wanneer je een waterontharder koopt die een kleinere intervaltijd heeft dan zes dagen, dan zal sprake zijn van onnodige verspilling van zout en spoelwater. Overigens geldt die verspilling nauwelijks voor duplex waterontharders of waterontharders die werken met proportionele bezouting. Op het eind van dit artikel gaan we daar nader op in.

In dit artikel krijgt bacteriegroei ruime aandacht. Ga hier niet ineens vreselijk veel zorgen over maken. Waterontharders worden sinds 1925 gemaakt en tientallen miljoenen toestellen zijn sindsdien wereldwijd geïnstalleerd. Als deze toestellen de volksgezondheid in gevaar zouden brengen dan had je dit al lang in de krant kunnen lezen en had de overheid wettelijke maatregelen getroffen. Desondanks is het een aspect wat je niet moet negeren.

Waar gaat het in dit artikel over en waarom is dit zo belangrijk?

Wanneer je een waterontharder wil aanschaffen zal je merken dat er keuze is uit honderden modellen. Het meest opvallende verschil tussen die modellen is de capaciteit of grootte en de navenante prijs. Hoe groot jouw waterontharder moet zijn wordt voor een groot gedeelte bepaald door de regeneratie intervaltijd. Pas als je die bepaald hebt kan je een keuze maken uit de "grootte" van de waterontharder. Gebruik daarvoor de kieswijzer waterontharders en vul daarin jouw gewenste intervaltijd en je krijgt een overzicht met modellen die aan je criteria voldoen.

Wanneer water wordt onthard blijft kalk achter in de waterontharder. Feitelijk in de ionenwisselaar van de waterontharder (ook wel onthardingscilinder genoemd). Na een aantal dagen is die "vol" en moet deze "doorgespoeld" worden. Met een technische term wordt dit regenereren genoemd. Het aantal dagen dat zit tussen twee van deze regeneratiemomenten blijkt afhankelijk te zijn van de hardheid van je leidingwater, het waterverbruik per dag, de eventuele resthardheid instelling én de grootte (inhoud) van de ionenwisselaar in de waterontharder.

Wil je een waterontharder kopen die het beste aansluit bij jouw specifieke situatie dan zal je de keuze moeten beperken tot die modellen die, op basis van jouw waterverbruik en hardheid van het leidingwater, een regeneratie intervaltijd hebben die zo dicht mogelijk bij de streefwaarde van zes dagen ligt.

Je wilt immers niet een waterontharder aanschaffen die onnodig groot en dus duur is. Te groot betekent tevens dat de regeneratie intervaltijd hoger zal uitvallen dan de streefwaarde en dat het risico op bacteriegroei in de waterontharder iets toeneemt. Een te kleine waterontharder zal doorgaans onnodig veel spoelwater en regeneratiezout verbruiken.

Het streefgetal van zes dagen, is voor alle type waterontharders van toepassing. De toelichting hieronder is voor sommige delen alleen van toepassing op simplex waterontharders die op elektriciteit of batterijen werken en geen proportioneel zoutgebruik hebben (ook bekend als proportionele bezouting). Aan het eind van het artikel gaan we in op specifieke zaken die van toepassing zijn bij waterontharders die op basis van waterdruk werken en modellen met proportionele bezouting.

De basis

Een waterontharder haalt kalk uit hard water doordat het leidingwater door een ionenwisselaar (onthardingscilinder) stroomt. In die ionenwisselaar blijft de kalk uit het harde water achter en zo ontstaat zacht water. Na een aantal dagen is de ionenwisselaar vol met kalk en kan deze niet meer het harde water verzachten. Dan is het moment aangebroken dat de waterontharder besluit om te gaan regenereren. Op dat moment stroomt water waarin onthardingszout is opgelost door de ionenwisselaar, die neemt de kalk mee en dat wordt uiteindelijk in het riool geloosd. Na deze spoelbeurt is de ionenwisselaar weer als nieuw en kan weer dagenlang kalk uit het harde water gaan verzamelen.

Hoe lang het duurt voordat de ionenwisselaar verzadigd raakt is afhankelijk van vier zaken:

Tijdens de aanschaf heb je invloed op het eerste punt, de grootte van de ionenwisselaar. Daar draait het feitelijk om in dit artikel. De overige drie punten zijn een gegeven en zijn nauwelijks beïnvloedbaar. De hardheid van het water ligt aan waar je woont. De hoeveelheid water wat je gebruikt heeft met "het gedrag" te maken en is maar beperkt beïnvloedbaar. Zo ook de instelling van de resthardheid, dat zal normaal gesproken een bewuste keuze zijn.

Welke aspecten spelen een rol bij de keuze van de grootte van de ionenwisselaar?

De drie belangrijkste aspecten die een rol spelen in je keuze zijn de aanschafprijs, het beperken van de verkwisting van spoelwater en onthardingszout en de mogelijke bacteriegroei. In de paragrafen hieronder behandelen we de voor- en nadelen op deze aspecten als je kiest voor een kleinere of grotere ionenwisselaar.

Aanschafprijs waterontharder

Laten we met een aansprekend aspect beginnen: geld. Wie wil er nou te veel geld uitgeven? De aanschafprijs van een waterontharder wordt voor het belangrijkste deel bepaald door de grootte van de ionenwisselaar. Hoe groter de ionenwisselaar hoe duurder de waterontharder.

Vanuit het aspect van de initiële investering zou je kiezen voor een zo'n klein mogelijke waterontharder waar dus een kleine ionenwisselaar in zit. Maar is dat wel slim? Nee, een te kleine ionenwisselaar zal verspillend omgaan met spoelwater en onthardingszout. Dat leggen we in de volgende alinea's uit. Daarnaast kan een te kleine waterontharder mogelijk bij een hoge doorstroomsnelheid het water niet helemaal ontharden.

Langere periode is efficiënter

Tijdens het regenereren wordt onthardingszout en water gebruikt. Vanuit het aspect van kosten en verspilling wil je zo weinig mogelijk spoelwater en onthardingszout gebruiken tijdens het regenereren zeker als het niet strikt noodzakelijk is.

De meeste waterontharders besluiten te regenereren op basis van het volume uitgesteld mechanisme. Op basis van de hoeveelheid water wat na het regenereren onthard is zal na een aantal dagen worden besloten dat "zeer binnenkort" opnieuw regenereren noodzakelijk is. Dat regenereren wordt niet meteen gedaan maar uitgesteld tot meestal twee uur in de nacht. Dit uitstelgedrag is wenselijk omdat tijdens het regenereren (van simplex waterontharders) tijdelijk het water niet onthard zal worden. Tijdens het regenereren blijft dus gewoon water uit de kraan stromen, het is alleen dan even "hard water". Uitstellen tot midden in de nacht is slim want dan is de kans dat iemand water nodig heeft nihil.

Om de tijd te overbruggen tijdens dit "uitstellen", maar in de tussentijd wel onthard water te kunnen leveren, wordt een deel van de onthardingscapaciteit van de ionenwisselaar gereserveerd als "reservecapaciteit". De grootte van deze reservecapaciteit wordt tijdens de installatie vastgelegd in de besturing van de waterontharder. De reservecapaciteit wordt met een vuistregel bepaald door het aantal bewoners te vermenigvuldigen met bijvoorbeeld 125 liter (het verbruik van een bewoner per dag).

Wanneer om negen uur in de ochtend de reservecapaciteit wordt aangesproken zal vrijwel alle reservecapaciteit benut worden. Het regenereren start immers pas om twee uur in de nacht. Wordt echter de reservecapaciteit aangesproken om elf uur in de avond dan zullen maar drie uurtjes overbrugt worden die in die periode vaak ook nog eens een laag waterverbruik laten zien en zal de reservecapaciteit nauwelijks aangesproken worden. De reservecapaciteit zal dan nauwelijks worden gebruikt en is dus sprake van verspilling. Want ongeacht of de reservecapaciteit goed of slecht wordt benut, de waterontharder zal met een vaste hoeveelheid onthardingszout en spoelwater het regenereren uitvoeren. En daarin zit een stuk verspilling.

De ene keer zal wel vrijwel de volledige reservecapaciteit worden benut, soms maar de helft, en soms nauwelijks iets. Gemiddeld genomen zal dus maar 50% van reservecapaciteit, nodig voor "de laatste dag", benut worden. Dat houdt dus in dat 50% van de reserve capaciteit niet wordt gebruikt.

Stel dat je een hele kleine waterontharder hebt die maar één dag kan ontharden en de tweede dag gelijk al in zijn reservecapaciteit komt dan zal van die tweede dag gemiddeld maar 50% van die reservecapaciteit worden benut. De eerste dag wordt niets verspild, maar op de tweede dag 50%. Gemiddeld over die twee dagen is er sprake van (1 dag reservecapaciteit / 2 dagen tussen twee regeneraties) x 50% = (1/2) x 50% = 25% verspilling, en dat is veel.

Stel dat je zou kiezen voor een flink grote waterontharder die eens in de tien dagen regenereert. Dan is de verspilling in de laatste dag nog steeds 50%. Maar omdat die "verspildag" maar eens in de tien dagen voorkomt is de relatieve verspilling (gemeten over die tien dagen) veel kleiner. Die verspilling is dan (1 dag reservecapaciteit / 10 dagen tussen twee regeneraties) x 50% = (1/10) x 50% = 5%. Vanuit het aspect van verspilling van spoelwater en onthardingszout heeft een zo lang mogelijke regeneratie intervaltijd dus de voorkeur.

Wil je zo'n lange periode bereiken dan moet de ionenwisselaar in de waterontharder flink wat water kunnen ontharden en dus flink groot zijn, maar de prijs zal dan navenant stijgen. Verspilling van water en onthardingszout is ecologisch gezien af te keuren, maar als je het financieel bekijkt dan zijn de kosten voor het spoelwater en zout zo beperkt dat dit meestal niet opweegt tegen de hogere aanschafprijs.

Bacteriegroei

Een belangrijke factor die de optimale regeneratie periode beïnvloedt komt wellicht uit onverwachte hoek. Hoewel wij drinkwater hebben van een uitzonderlijk hoge kwaliteit, zal dit drinkwater soms toch, zij het heel beperkt, een aantal bacteriën bevatten. Van een paar wordt je niet ziek. Grote aantallen bacteriën moet je echter zien te voorkomen.

Bacteriën zullen vooral in aantal toenemen als de temperatuur van het water lekker warm is en/of als het water stil staat. Het is dus zaak om water niet te bewaren bij een hoge temperatuur. Stel daarom de waterontharder niet op in een warme ruimte. Helaas heb je op de duur dat water stil staat geen invloed, dat is een gevolg van je waterverbruik en dat is een vast gegeven. Je kan moeilijk even van vakantie terugkomen om wat water uit je kraan te laten stromen vanwege die kleine krengetjes. We zullen dus naar andere technieken moeten grijpen om het aantal bacteriën te beperken.

In een waterontharder zit een ionenwisselaar die een inhoud heeft van (gemiddeld) zo'n tien liter. Omdat de waterkraan niet de hele dag open zal staan zal dus met regelmaat water stil staan in de ionenwisselaar. Op zo'n moment kunnen de bacteriën in aantal toenemen. Zodra echter de kraan weer wordt opengezet zal een groot deel van die bacteriën worden weggespoeld. Maar mogelijk zullen een aantal van deze vervelende heerschappen zich schrap zetten en de gezellige ruimte van de ionenwisselaar niet willen verlaten.

Je zal begrijpen, gezien het voorgaande, dat het aan te bevelen is om een waterontharder een plaats te geven die zo koel mogelijk is. In ieder geval niet pal naast een warm object zoals een boiler, cv ketel, warmtepomp of radiator. Ook heeft de badkamer niet direct de voorkeur omdat deze meestal wat warmer is dan andere ruimten.

Zout als wapen tegen bacteriën

Wanneer een waterontharder wordt geregenereerd zal zout water door de ionenwisselaar gespoeld worden. Aan een zoute omgeving hebben bacteriën een hekel. Niet voor niets wordt zout gebruikt voor het langdurig bewaren van voedsel. Wanneer tijdens het regenereren met zout water de ionenwisselaar wordt gespoeld, zal dat het effect hebben van een kleine voorjaarsschoonmaak. De meeste bacteriën zullen via het riool afgevoerd en zal, normaal gesproken, de hoeveelheid bacteriën in de ionenwisselaar binnen acceptabele proporties blijven.

Het is dus verstandig, uit voorzorg, om de intervaltijd niet te lang te kiezen en te zorgen dat regelmatig de waterontharder regenereert. Vooral ook tijdens vakanties is regelmatig regenereren verstandig. Dit is mogelijk doordat, althans bij waterontharders die werken op 230 Volt of batterijen, een maximale intervaltijd in te stellen is. Of er wel of geen water onthard is, na een bepaalde periode zal het regeneratieproces automatisch starten, dus ook bij je afwezigheid. Een waarde van zeven à veertien dagen is dan niet ongebruikelijk.

Kanaalvorming

De ionenwisselaar die de kalk uit het water verwijderd bestaat uit een kolom van honderd duizenden kleine kunsthars korrels. De kans bestaat dat het water wat door deze kolom stroomt de korrels een beetje wegdrukt en zo kanaaltjes vormt waar zich geen korrels bevinden en het water makkelijk door heen kan stromen. Hierdoor zal het harde water minder in contact komen met de kunsthars korrels en zal daardoor minder goed onthard worden.

De kans op dit fenomeen neemt toe naarmate de tijd toeneemt na de regeneratie. Een regeneratie schudt de kunsthars korrels overigens weer op en zal eventuele kanaaltjes laten verdwijnen. Vanuit dit aspect is een kortere regeneratie intervaltijd dus te prefereren boven een lange.

Wat officiële organisaties over dit onderwerp schreven

Over dit onderwerp hebben ook andere organisaties geschreven. Ook die hanteren ongeveer dezelfde regeneratie intervaltijd van zo'n zeven dagen. Zie deze publicatie (blz. 7 punt 10) van de SVGW uit Zwitserland (Schweizerischer Verein des Gas- und Wasserfaches).

De Duitse industrie norm DIN 19636-100 gaat een stuk verder. Die stelt dat een waterontharder minimaal eens in de vier dagen geregenereerd moet worden.

Tot zover

Tot zover de toelichting op de invloed van verschillende aspecten op de regeneratie intervaltijd. Hierna gaan we nog specifiek in op waterontharders met proportioneel zoutgebruik en waterontharders die op waterdruk werken. Wil je een overzicht hebben van waterontharders die een optimale intervaltijd hebben voor jouw specifieke situatie? Maak dag gebruik van de kieswijzer waterontharders


Waterontharders met proportioneel zoutgebruik

In het begin van dit artikel schreven we over verspilling van spoelwater en regeneratiezout. Waterontharders met proportioneel zoutgebruik hebben hier vrijwel geen last van. In tegenstelling tot de wat "eenvoudigere waterontharders" passen zij de hoeveelheid spoelwater en zoutgebruik aan op de hoeveelheid water wat onthard is sinds de laatste regeneratiecyclus.

Dit type ontharder houdt dus wel rekening met de hoeveelheid water wat op de laatste dag, dus van de reservecapaciteit is gebruikt. Daarnaast zullen zij proberen zo efficiënt mogelijk het water te ontharden door zo weinig mogelijk zout te gebruiken tijdens het regenereren. Het aspect van "verspilling" is dus niet echt van toepassing op dit type waterontharder. De streefwaarde van zes dagen tussen twee regeneratiemomenten blijft van toepassing maar kan bij dit type ook kleiner gekozen worden zonder dat dit gevolgen heeft op verspilling.

Waterontharders die werken op basis van waterdruk

Waterontharders die op waterdruk werken hebben net als bij de waterontharders met proportioneel zoutgebruik ook geen last van verspilling van zout of spoelwater. Dat zit zo, al deze waterontharders hebben geen elektriciteit nodig. Dat houdt dus in dat er geen elektrische klok of computertje in de gaten kan houden hoeveel dagen al verstreken zijn sinds de laatste regeneratie. Hierdoor hebben zij geen besef van de tijd, waardoor het regeneratiemoment niet tot twee uur in de nacht kan worden uitgesteld.

Waterontharders die op waterdruk werken meten het aantal liters wat ze onthard hebben en bepalen alleen met dat criterium om te gaan regenereren. Als het moment daar is zullen zij dit ook "meteen" uitvoeren en dit niet uitstellen tot twee uur in de nacht.

Bij simplex waterontharders die op waterdruk werken is het niet prettig dat meteen geregenereerd wordt. Je krijgt dan tijdelijk hard water uit je kraan. Duplex waterontharder op basis van waterdruk hebben echter twee ionenwisselaars en hebben hier geen last van. Wanneer de ene ionenwisselaar regenereert werkt de ander nog gewoon door en zal het harde water blijven verzachten. Dat is weer een prachtige oplossing, maar vanwege de extra onthardingscilinder zijn deze modellen doorgaans wel wat duurder.

Door de afwezigheid van een klokje kan de waterontharder op waterdruk dus ook niet verplicht om de veertien dagen regenereren. Na een vakantieperiode zal je, bij een waterontharder die op waterdruk werkt, dus zelf een regeneratie moeten starten (met een schroevendraaier). Dat is dus wat lastiger dan bij een waterontharder die op elektriciteit werkt waar je alleen maar even op een knopje hoeft te drukken (als hij al niet zelfstandig regelmatig heeft doorgespoeld tijdens je afwezigheid).

Zoals in dit artikel te lezen is geven wij een voorkeur vanuit bacteriologisch oogpunt om het aantal dagen tussen twee regeneraties te beperken. Onze voorkeur ligt op zes dagen. Eens in de zes dagen wordt dan de ionenwisselaar flink schoongespoeld. Voor duplex waterontharders hanteren we uiteraard dezelfde uitgangspunten.

Duplex waterontharders hebben natuurlijk twee ionenwisselaars. Iedere ionenwisselaar zal dus binnen zes dagen een spoelbeurt moeten hebben. Voor het bepalen van de regeneratie intervaltijd zal bij duplex waterontharders de inhoud van beide ionenwisselaars in deze berekening worden meegenomen. Voor het bepalen van de regeneratie intervaltijd zoals gebruikt in de kieswijzer waterontharders worden de twee kleinere cilinders als één denkbeeldige grote cilinder beschouwd en wordt de onthardingscapaciteit van beide ionenwisselaars bij elkaar geteld.

Voor duplex sequentieel ontharders, waarbij maar één van beide ionenwisselaars actief het water onthard en de ander klaar staat om zijn taak over te nemen zodra de ander gaat regenereren, adviseren wij een iets korte regeneratie intervaltijd te hanteren. De reden hiervoor is dat het water in één van de twee cilinders altijd stilstaat zolang de andere cilinder actief is. Stilstaand water is vanuit bacteriologisch oogpunt een punt van aandacht. Uit voorzorg adviseren wij daarom dat bij dit soort modellen beide cilinders binnen vijf dagen doorgespoeld zijn. In onze kieswijzer tellen we bij deze modellen ook de onthardingscapaciteit van beide ionenwisselaars bij elkaar maar moet je de regeneratie intervaltijd zelf iets korter kiezen.


Offerte service

Wilt u een aantal op maat gesneden aanbiedingen ontvangen van waterontharders? Klik dan hier.


Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie

home­